Ave Maria

We leven in rare tijden. Geen repetitie, geen kerkdiensten; het hele sociale leven is stil komen te liggen. In deze tijd kan muziek een medicijn zijn, maar helaas kunnen we dat niet gezamenlijk ervaren tijdens onze wekelijkse repetities. Het Coronavirus gooit hier roet in het eten. Dat komt ongelooflijk dichtbij op het moment dat het één van ons treft. Dit maakt het extra moeilijk, maar tegelijk ook heel duidelijk dat het nodig is om de sociale afstand op dit moment te respecteren. Dat valt mij - en ik verwacht ons allen - enorm zwaar. Vanuit mijn thuiswerkplek wil ik iedereen heel veel sterkte wensen en ik hoop dat we deze tijd zo goed mogelijk door komen.

Hierboven schreef ik al dat muziek een medicijn kan zijn. Vandaar dat ik jullie in plaats van de wekelijkse repetities toch wat muziek wil brengen. Ik hoop dat jullie hier wat plezier aan beleven en dat tot steun mag zijn voor deze moeilijke tijd.

In dit eerste schrijven wil ik wat aandacht schenken aan een personage uit onze Christelijke cultuur die al eeuwenlang een troostrijk figuur is geweest. En dat is ze nog steeds voor velen in deze tijd. Componisten hebben zich door deze vrouw laten inspireren: Maria. Deze bijzondere vrouw wordt bezongen in menig lied. Hieronder vind je een aantal linkjes naar composities die het beluisteren waard zijn. Geen compleet overzicht, maar een kleine bloemlezing.

De oudste vorm van kerkmuziek die wij kennen, is het gregoriaans. In deze muzikale traditie is natuurlijk ook ruimte voor Maria.

Hopelijk vind je deze versie net zo verrassend als ik. Een schola met vrouwenstemmen is de moeite van het beluisteren waard. Van oudsher wordt het gregoriaans door mannen gezongen in onze kerken, maar in de nonnenkloosters werd (wordt) ook gemusiceerd. Er is zelfs een componiste bekend die veel kerkmuziek heeft geschreven, waarvan jullie wellicht hebben gehoord: Hildegard von Bingen. Deze vrouw schreef in de middeleeuwen kerkmuziek die de tand des tijds heeft doorstaan.

Zoals we allemaal weten, heeft de eenstemmige zang zich ontwikkeld naar meerstemmige zang. Dat heeft geresulteerd in een rijke traditie voor koorzang. Zeker de (katholieke) kerk kan putten uit een grote hoeveelheid composities die bruikbaar zijn in de liturgie tot op de dag van vandaag. Hierboven schreef ik al dat de zang in kerken in de eerste eeuwen van onze jaartelling alleen door mannen werd verzorgd. Voor de meerstemmige zang was de mannenstem niet voldoende voor componisten die het bereik van de menselijke stem wilden benutten in de gehele omvang. Vandaar dat er kerkkoren ontstonden met jongens en heren. Die klank is anders dan de gemengde koren zoals wij die nu kennen met dames en heren.

Mooie klanken uit de Engelse koortraditie. Misschien dat sommigen weten dat ik dat persoonlijk erg mooi vind. De componist uit bovenstaand geluidsfragment - Giovanni Pierluigi da Palestrina - behoort tot het tijdperk dat wij de Renaissance noemen. Mijn examen dat ik eind vorig jaar heb afgelegd, stond geheel in het teken van deze componist.

Onze huidige koortraditie kent ook mannenkoren met hun typische klank. Deze klank is voor sommige componisten een inspiratiebron tot het schrijven van muziek speciaal voor deze koren. Wij kennen in onze parochie een aantal herenkoren die met name in Terheijden al eeuwenlang deze klank - van gregoriaans tot meerstemmige zang - heeft mogen laten horen. Ondanks dat het door de krimp in onze kerk en in onze koren de samenwerking heeft gezocht met andere koren kan af en toe de mooie klank van het mannenkoor niet ontbreken.

Dameskoren hebben ook hun eigen klank. Onze parochie kent een aantal dameskoren met een rijke traditie aan kerkmuziek speciaal voor dameskoren. Want ook die klank heeft componisten ertoe gezet composities te schrijven met dit idioom voor ogen (oren).

Er is een componist die gebruik maakt van beide klankkleuren. Luister goed naar het begin van de compositie van Anton Bruckner. Hij zet het dameskoor als klank tegenover het herenkoor om het daarna te laten versmelten tot één groot meerstemmig koorwerk ter ere van Maria.

Dit laatste werk dat ik jullie heb laten horen via mijn betoog over het Ave Maria is hopelijk exemplarisch voor de toekomst van onze koormuziek in de Vijf Heiligen Parochie: dat onze stemmen weer samen mogen klinken nadat dit vreemde tijdperk van het Coronavirus ons weer een beetje loslaat. Zodra het ‘nieuwe normaal’ weer achter ons ligt en het ‘oude normaal’ weer gewoon normaal is, hoop ik dat we allen het zingen weer op willen en kunnen pakken. Voor nu hoop ik dat ik jullie een beetje plezier heb kunnen geven en daarmee steun om deze moeilijke tijd te doorstaan.

Tot slot wens ik iedereen veel sterkte. Houd vol en blijf gezond. Voor diegene die het helaas niet is gegeven om gezond te blijven: heel veel beterschap.

Heino Vergouwen